Kim cương có dễ bị nứt vỡ, hư hỏng, trầy xước không?

Kim cương thiên nhiên là loại khoáng vật tự nhiên cứng nhất, đạt điểm tối đa trên thang đo Mohs. Tuy nhiên, cấu trúc tinh thể của kim cương lại không bền trước lực tác động mạnh và độ giòn chỉ ở mức trung bình khá nên có thể bị hư hỏng, trầy xước hay bứt vỡ.

Kim cương có bị xước không?

Kim cương tự nhiên là khoáng vật cứng nhất hành tinh (đạt 10/10 trên thang Mohs), nhưng không có nghĩa là nó không bao giờ bị trầy xước. Trên thực tế, cấu trúc tinh thể kim cương dù vô cùng chặt chẽ vẫn có điểm yếu: những vết nứt nội sinh hình thành trong quá trình đá “tái sinh” hàng triệu năm dưới áp suất và nhiệt độ cực cao. Các vết nứt tự nhiên này thường rất nhỏ, gần như không nhìn thấy bằng mắt thường và hầu như không ảnh hưởng đến vẻ ngoài hay độ bền tổng thể của viên đá. Tuy nhiên, nếu kim cương chịu lực va đập mạnh (rơi rớt, tấn công cố ý) hoặc cọ sát với một viên kim cương khác, nó có thể xuất hiện vết trầy, sứt mẻ hoặc hư hỏng bề mặt.

Độ cứng và độ bền của kim cương

Theo thang độ cứng Mohs, kim cương luôn được xếp ở mức cao nhất, có nghĩa là chỉ một viên kim cương khác mới có thể làm xước nó. Ngược lại, kim cương ở mức độ cứng tối đa này có thể xước mòn mọi loại kim loại quý (vàng, bạc, bạch kim…) mà nó tiếp xúc. Tuy nhiên, “độ cứng” không phải là toàn bộ câu chuyện: khái niệm độ bền (toughness) mô tả khả năng chịu va đập của đá quý và kim cương lại không tuyệt đối. Cấu trúc tinh thể kim cương có những hướng liên kết lỏng lẻo nhất gọi là mặt cát khai (phân tách). Nếu chịu lực đập mạnh theo đúng hướng cát khai này, viên kim cương rất giòn sẽ dễ bị tách đôi hoặc sứt mẻ.

• Độ cứng (Hardness): Kim cương đạt 10/10 Mohs – cao nhất trong tự nhiên. Chỉ một viên kim cương khác mới xước được nó, còn hầu hết vật liệu và các kim loại (độ cứng từ 2,5–8) không thể làm xước kim cương.
• Độ dai (Toughness): Kim cương rất giòn do cấu trúc nguyên tử. Mặc dù cứng tuyệt đối, một cú va đập lớn ở mặt cát khai có thể làm viên đá vỡ vụn. Các nhà kim hoàn thường cắt và gắn chấu để bảo vệ các góc nhọn này, vì chúng là điểm yếu dễ gây nứt mẻ nhất trên viên đá.

Tại sao kim cương vẫn có thể bị trầy xước?

Kim cương tuy cứng nhưng có thể bị xước nếu gặp ngoại lực cực mạnh hoặc bảo quản kém. Một số nguyên nhân phổ biến khiến kim cương bị trầy gồm:

• Va đập hoặc cọ xát mạnh: Nếu hai viên kim cương va chạm nhau hoặc một viên bị đập mạnh (ví dụ do rơi, va vào cạnh bàn hay tay nắm cửa), sẽ xuất hiện vết xước hoặc sứt mẻ. Trong quá trình sử dụng, người ta thường phát hiện vết xước khi cọ kim cương với đá quý khác hoặc vật cứng bất ngờ.
• Bảo quản, lau chùi sai cách: Để chung trang sức với kim cương khác (không có ngăn cách) sẽ khiến các viên cọ xát vào nhau và dễ tạo xước. Lau rửa thô bạo bằng khăn sần hoặc đồ vật có bụi cát có thể làm xước bề mặt. Ngược lại, các vật liệu mềm hơn nhiều (vải cotton, giấy thông thường) không gây hại cho kim cương, thậm chí giấy nhám (độ cứng 7–9) cũng không làm trầy nó.
• Tác động vào mặt cát khai: Các mặt cát khai (hướng phân lớp trong tinh thể) là điểm yếu tự nhiên của kim cương. Nếu chịu lực đập mạnh tại góc hoặc mặt cắt gần cát khai, viên đá rất dễ bị nứt mẻ. Do đó, thợ kim hoàn khi chế tác thường xác định chính xác các hướng yếu này để giảm thiểu rủi ro.

Dấu hiệu nhận biết kim cương bị xước

Những vết xước trên kim cương thường nhỏ và khó thấy, nhưng vẫn có thể được phát hiện bằng quan sát kỹ hoặc thiết bị chuyên nghiệp:

• Vết mờ hoặc giảm độ bóng: Vị trí bị xước sẽ có chỗ xỉn màu hoặc ánh sáng phản chiếu không đều dưới ánh đèn mạnh. Những vết trầy nhỏ có thể tạo thành “đốm mờ” hoặc rãnh li ti làm giảm độ lấp lánh.
• Soi kính lúp 10x: Dùng kính hiển vi hoặc kính lúp tiêu chuẩn ngành (10x) giúp nhìn rõ vết xước li ti trên bề mặt kim cương. Khi quay viên đá dưới kính hoặc ánh sáng mạnh, nếu có vùng tối, mờ bất thường thì đó có thể là vết xước.

Kiểm tra chuyên sâu: Mang kim cương đến các trung tâm kiểm định kim cương uy tín có thiết bị (kính lúp chuyên dụng, tia laser,…) sẽ cho kết quả chính xác nhất về tình trạng vết xước và hướng

Bảo quản và xử lý khi kim cương bị trầy xước

Cách bảo quản

• Gắn đá chắc chắn: Đảm bảo các chấu, khung giữ kim cương (ổ xoàn) luôn chắc, không lỏng lẻo. Việc này bảo vệ viên đá không bị đánh bật ra ngoài khi va đập.
• Tránh va đập mạnh: Tháo trang sức kim cương khi làm việc thủ công (nấu ăn, lao động…) hoặc khi chơi thể thao. Khi không đeo, cất giữ viên đá trong hộp riêng có lót vải mềm để tránh va chạm với vật cứng khác.
• Làm sạch đúng cách: Sử dụng dung dịch chuyên dụng và vải mềm để lau rửa. Không dùng chất tẩy mạnh hoặc bàn chải cứng vì dễ làm xước mặt đá. Định kỳ (6–12 tháng) mang kim cương đến tiệm để kiểm tra chấu, đánh bóng bề mặt và vệ sinh chuyên sâu.
• Chọn kim cương kiểm định: Nên ưu tiên mua kim cương có giấy chứng nhận GIA hoặc phòng thí nghiệm uy tín, vì những viên đá này được đảm bảo về độ hoàn thiện và ít khuyết tật nội sinh hơn. Đá được kiểm định kỹ lưỡng sẽ bền và ít rủi ro về vết xước do lỗi khoáng.

Cách xử lý khi có vết xước

• Đánh bóng nhẹ (Polishing): Nếu chỉ có vết xước mỏng trên bề mặt, thợ kim hoàn có thể đánh bóng lại kim cương để loại bỏ lớp xước mỏng, giúp phục hồi độ sáng bóng. Tuy nhiên lưu ý đánh bóng liên tục sẽ bào mòn dần trọng lượng viên đá.
• Tái cắt (Recut): Đối với vết xước sâu hoặc nằm ở vị trí nhạy cảm (ví dụ ở tốn kim cương), giải pháp là cắt mài lại viên đá. Phương pháp này tạo mặt cắt mới, phục hồi hình dáng và độ sáng vốn có. Ưu điểm là đá sẽ đẹp trở lại; nhược điểm là viên kim cương sẽ bị nhỏ lại và giá trị có thể giảm. Quyết định tái cắt hay không cần cân nhắc mức độ xước, kích thước ban đầu và ý nghĩa sentimental của viên đá.
• Kiểm tra chuyên nghiệp: Sau khi xử lý sơ bộ, đưa kim cương đến phòng giám định để xác nhận đá không bị tổn hại nặng hoặc giữ chứng nhận GIA nếu cần thiết.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về độ bền và khả năng chống trầy xước của kim cương. Nếu bạn cần tư vấn thêm hoặc mong muốn sở hữu những viên kim cương tự nhiên GIA độ bền cao, hãy liên hệ với Cao Hùng Diamond để được hỗ trợ tận tình và nhanh chóng.

Mời đọc tiếp: Độ cứng của kim cương là bao nhiêu? Có cứng nhất không?