Đá CZ và đá ECZ hiện là những lựa chọn phổ biến cho người yêu trang sức lấp lánh nhưng ngân sách hạn chế. Với vẻ đẹp rực rỡ gần giống kim cương, cả hai loại đá nhân tạo này đang thu hút sự quan tâm của nhiều khách hàng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa đá CZ và ECZ cũng như giải đáp liệu chúng có phải là lựa chọn thay thế kim cương hoàn hảo hay không.
Đá CZ là gì?
Đá CZ (Cubic Zirconia) là loại đá tổng hợp được tạo ra trong phòng thí nghiệm nhằm mô phỏng kim cương. Về thành phần hóa học, đá CZ là zirconium dioxide (ZrO₂) được tinh chế ở nhiệt độ và áp suất rất cao. Quá trình sản xuất này bắt đầu được thực hiện thành công vào thập niên 1970. Kết quả thu được là những tinh thể trong suốt, cứng chắc và sáng lấp lánh như kim cương thật. Nhờ công thức chế tạo đặc biệt, độ cứng, độ trong suốt và chiết suất ánh sáng của đá CZ gần như ngang với kim cương tự nhiên.

Trên thang độ cứng Mohs, CZ đạt khoảng 8 – 8,5/10 (so với kim cương là 10), đủ cao để chống trầy xước và va đập tốt. Đá CZ cũng hầu như không có tạp chất bên trong, mang lại độ tinh khiết cao và vẻ đẹp hoàn hảo. Với vẻ ngoài lung linh gần như kim cương nhưng giá chỉ bằng khoảng 1/4 – 1/5 kim cương, đá CZ được mệnh danh là “kim cương nhân tạo” và nhanh chóng trở thành lựa chọn phổ biến cho các thiết kế trang sức sang trọng giá phải chăng.
Đá ECZ là gì?
Đá ECZ (Excellent Cubic Zirconia) có thể xem như phiên bản nâng cấp của đá CZ. Về bản chất, ECZ cũng là đá quý nhân tạo được chế tác từ hợp chất zirconium oxide tinh khiết, nhưng trải qua quy trình sản xuất tiên tiến và kiểm định khắt khe hơn nhằm đạt chất lượng vượt trội. Mục tiêu khi tạo ra ECZ là cho ra đời loại đá mô phỏng kim cương gần giống thật nhất cả về độ trong, độ sáng lẫn độ bền. Với cấu trúc tinh thể lập phương tương tự kim cương, ECZ sở hữu những đặc tính quang học và vật lý cải thiện hơn so với CZ thường.

Độ cứng của ECZ đạt khoảng 8,5 – 9/10 Mohs, nhỉnh hơn đôi chút so với CZ. Nhờ vậy, đá ECZ có khả năng chống trầy xước rất tốt và giữ được độ sáng lâu dài hơn. Bên cạnh đó, ECZ nổi bật với độ tán sắc ánh sáng cao (chỉ số tán sắc ~0,060), tạo hiệu ứng lấp lánh với các dải màu cầu vồng rõ nét gần tương đương kim cương thật. Độ tinh khiết của ECZ thường ở mức hoàn hảo (loại Flawless hoặc VVS), gần như không có bất kỳ khuyết điểm nội tại nào. Về màu sắc, đá ECZ phổ biến nhất ở dạng không màu để mô phỏng kim cương tự nhiên một cách chân thực
Với những ưu điểm vượt trội đó, ECZ được mệnh danh là “kẻ thay thế kim cương” cao cấp trong ngành kim hoàn hiện nay.
Nhận biết và so sánh đá CZ và ECZ chính xác nhất
Mặc dù đều là đá tổng hợp lấp lánh mô phỏng kim cương, đá CZ và ECZ vẫn có nhiều điểm khác biệt đáng chú ý. Dưới đây là sự so sánh chi tiết giữa hai loại đá này về nguồn gốc, tính chất quang học, màu sắc, độ bền, ứng dụng và giá trị.
Nguồn gốc sản xuất
Đá CZ và ECZ đều được tạo ra trong phòng thí nghiệm từ hợp chất zirconium oxide (ZrO₂), trải qua quá trình nung chảy ở nhiệt độ ~2.400°C cùng các chất ổn định như canxi và magiê để kết tinh thành tinh thể zirconia lập phương. Tuy nhiên, đá ECZ được sản xuất theo quy trình đặc biệt hiện đại hơn. Nếu đá CZ là sản phẩm đại trà đã được tổng hợp từ những năm 1970 thì đá ECZ xuất hiện sau đó, được phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu về một loại đá giả kim cương chất lượng cao hơn.
Quá trình tạo ra ECZ thường có thêm các bước kiểm định nghiêm ngặt, tinh tuyển những tinh thể zirconia hoàn hảo nhất, do đó sản lượng hạn chế và chất lượng đồng đều cao hơn so với CZ thông thường.
Khả năng phản chiếu ánh sáng (Độ tán sắc)
Về độ lấp lánh, cả CZ và ECZ đều nổi bật với khả năng tán sắc ánh sáng tốt nhờ chiết suất cao (khoảng 2,15 – 2,18, chỉ thấp hơn kim cương ~2,42 một chút).
Đá CZ có khả năng phản chiếu ánh sáng mạnh mẽ, tạo ra hiệu ứng lấp lánh đẹp mắt dưới ánh sáng. Các viên CZ mới, đặc biệt là loại chất lượng tốt, khi nhìn bằng mắt thường gần như “long lanh” không thua kém gì kim cương. Tuy nhiên, ánh sáng từ CZ đôi khi cho cảm giác “rực lửa” hơi kém tự nhiên (nhiều tia sáng màu) đối với người sành trang sức.
Trong khi đó, đá ECZ có độ tán sắc vượt trội và tinh tế hơn. Nhờ kỹ thuật cắt mài xuất sắc và chất liệu tinh khiết, ECZ phản chiếu ánh sáng rực rỡ hơn so với CZ thường. Ánh sáng từ ECZ tỏa ra cũng dịu mắt và quý phái hơn, gần giống kiểu ánh sáng lấp lánh của kim cương thiên nhiên. Nói một cách hình tượng, nếu CZ lấp lánh rực rỡ thì ECZ lấp lánh rực rỡ một cách tinh tế – đủ mạnh để thu hút ánh nhìn nhưng không quá “lóe” một cách nhân tạo.
Màu sắc đá và độ trong
Đá CZ có dải màu rất phong phú. Ở trạng thái nguyên bản, CZ không màu (trong suốt) giống kim cương nước D. Nhưng nhờ kỹ thuật pha tạp các oxit kim loại trong quá trình chế tạo, CZ có thể được tạo ra với nhiều màu sắc rực rỡ: xanh dương, hồng, vàng chanh, tím, đỏ, xanh lục, đen…. Điều này giúp CZ đáp ứng nhiều ý tưởng thiết kế sáng tạo và thị hiếu đa dạng.
Trái lại, đá ECZ hầu hết chỉ xuất hiện với màu trắng không màu và độ trong suốt tối đa. Do hướng đến việc mô phỏng kim cương một cách chân thực, các viên ECZ thường được chế tác sao cho trong veo, không màu, ít tạp chất nhất có thể. Tất nhiên, ECZ cũng đạt độ tinh khiết cực cao, gần như hoàn hảo (flawless), trong khi CZ thường đã rất tinh khiết nhưng vẫn có thể lẫn một lượng tạp chất cực nhỏ chấp nhận được.

Độ cứng và độ bền
Một trong những khác biệt quan trọng giữa CZ và ECZ là độ cứng (khả năng chống trầy xước) và độ bền lâu dài. Đá CZ có độ cứng khoảng 8 – 8,5 Mohs, đủ cứng cho trang sức nhưng vẫn thấp hơn kim cương (10 Mohs). Trong sử dụng thực tế, CZ tương đối bền, chịu va đập khá tốt.
Đá ECZ nhờ quy trình nâng cấp nên có độ cứng nhỉnh hơn – đạt tới 8,5 – 9 Mohs. Nhờ lợi thế này, ECZ có độ bền cao hơn, khó trầy xước hơn và gần như giữ được vẻ đẹp lấp lánh bền bỉ theo thời gian. Nói cách khác, với cùng điều kiện sử dụng, một món trang sức gắn ECZ sẽ ít bị xuống sắc hơn so với trang sức gắn CZ.
Ứng dụng thiết kế trang sức
Cả CZ và ECZ đều được ưa chuộng và ứng dụng rộng rãi trong ngành kim hoàn, nhưng phân khúc có phần khác nhau.
Đá CZ xuất hiện phổ biến ở các dòng trang sức phổ thông, giá tầm trung cho đại chúng. Ta dễ dàng bắt gặp CZ được đính trên vô số mẫu nhẫn, bông tai, mặt dây chuyền bạc hoặc vàng 10k, 14k… từ các thương hiệu trang sức bình dân. Ưu điểm của CZ là giúp những món trang sức này có vẻ ngoài lấp lánh sang trọng nhưng giá thành rất phải chăng.
Trong khi đó, đá ECZ thường được sử dụng trong những thiết kế trang sức cao cấp hơn. Với vẻ đẹp tinh tế và độ trong gần như kim cương, ECZ lý tưởng để gắn trên nhẫn cầu hôn, nhẫn đính hôn, bông tai, mặt dây chuyền vàng của các thương hiệu lớn – nơi đề cao sự hoàn hảo và đẳng cấp. Nhiều hãng trang sức danh tiếng (như PNJ, DOJI…) có hẳn dòng sản phẩm gắn đá ECZ cao cấp riêng bên cạnh dòng CZ phổ thông.
Giá trị của đá CZ và ECZ
Trên thị trường hiện nay, các sản phẩm gắn ECZ thường có giá bán đắt hơn đáng kể so với sản phẩm gắn CZ có cùng kiểu thiết kế. Lý do là bởi ECZ được xem như một dòng đá cao cấp có thương hiệu, sản xuất hạn chế với chất lượng vượt trội, trong khi CZ được sản xuất đại trà với chi phí rất thấp. Ví dụ, một chiếc nhẫn bạc đính đá CZ có thể chỉ vài trăm nghìn đồng, trong khi nhẫn vàng tương tự đính đá ECZ có thể có giá vài triệu đồng. Thậm chí, những viên ECZ kích thước lớn, chất lượng cao còn được cấp chứng nhận thương hiệu (như Swarovski Zirconia) làm tăng thêm giá trị cho chúng.
Ngoài ra, ECZ mang tính độc đáo và hiếm hơn nên thường được xem như biểu tượng của sự đẳng cấp và xa hoa trong trang sức. Ngược lại, đá CZ có giá rất “mềm”, phù hợp túi tiền số đông và hầu như không có giá trị đầu tư hoặc thu hồi. Cả CZ và ECZ đều không phải đá quý thiên nhiên, do đó giá trị của chúng chủ yếu nằm ở giá trị thẩm mỹ và thương mại, chứ không phải giá trị tích lũy như kim cương tự nhiên.
Xem thêm: Đá Moissanite và CZ: So sánh 2 phiên bản thay thế kim cương
Hình ảnh mẫu trang sức đá ECZ và đá CZ
Mời bạn cùng chiêm ngưỡng hình ảnh những tuyệt tác trang sức từ đá CZ và ECZ để có thể dễ dàng nhận biết hai loại đá một cách chuẩn xác hơn qua mắt thường:






Đá CZ, ECZ có thay thế kim cương được không?
Cả CZ và ECZ đều được xem là những lựa chọn thay thế kim cương phổ biến, bởi chúng mang đến vẻ đẹp lấp lánh sang trọng tương tự kim cương với mức chi phí thấp hơn rất nhiều. Tuy nhiên, xét một cách toàn diện, không loại đá nhân tạo nào có thể hoàn toàn thay thế được kim cương tự nhiên trên mọi phương diện. Kim cương thật là độc nhất vô nhị về độ hiếm, độ cứng tuyệt đối và giá trị vĩnh cửu – những yếu tố mà đá CZ hay ECZ không thể có được. Dưới đây là một số so sánh chính giữa CZ, ECZ với kim cương:
- Về độ sáng và vẻ đẹp: Khi mới nhìn, cả CZ và ECZ gần như đẹp lung linh không thua kém kim cương, đặc biệt là ECZ do có những cải tiến về giác cắt và độ tinh khiết. Thực tế, một viên CZ hoặc ECZ chất lượng cao rất khó phân biệt bằng mắt thường so với kim cương nếu chỉ xét về độ lấp lánh. Tuy nhiên, kim cương tự nhiên vẫn có “ánh sáng” khác biệt – phần nhiều do chiết suất và cấu trúc hoàn hảo của carbon tinh thể – tạo nên vẻ lấp lánh sắc sảo và sâu thẳm mà đá tổng hợp khó bắt chước hoàn toàn. ECZ tiệm cận nhất đến mức “gần như hoàn hảo”, còn CZ ở khoảng cách gần có thể lộ chút ánh cầu vồng “giả” hơn.
- Về độ bền: Kim cương là vật liệu cứng nhất (10 Mohs) nên rất bền vững, không trầy xước trong điều kiện sử dụng thông thường. CZ và ECZ dù cứng cao nhưng vẫn mềm hơn kim cương, do đó qua thời gian dài có thể bị mòn cạnh, trầy xước hoặc mờ đi đôi chút. Đặc biệt, đá CZ có thể giảm độ sáng sau vài năm sử dụng nếu không được bảo dưỡng tốt, còn kim cương thì vĩnh viễn sáng như ban đầu. ECZ với độ cứng cải thiện sẽ bền hơn CZ, nhưng cuối cùng kim cương thật vẫn bền bỉ nhất.
- Về giá trị kinh tế và cảm xúc: Rõ ràng kim cương tự nhiên có giá trị cao, vừa là tài sản tích lũy vừa mang ý nghĩa tình cảm. CZ và ECZ không có giá trị tích lũy chúng chỉ mang giá trị sử dụng và trang trí. Tuy vậy, lợi thế lớn nhất của CZ/ECZ là chi phí thấp. Với số tiền chỉ bằng một phần rất nhỏ, người dùng có thể sở hữu món trang sức lộng lẫy tương đương kim cương về mặt thẩm mỹ. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với những ai ngân sách hạn hẹp hoặc không muốn chi quá nhiều cho trang sức.
Việc lựa chọn giữa trang sức đính kim cương, đá CZ hay ECZ hoàn toàn phụ thuộc vào điều kiện kinh tế, sở thích và quan điểm cá nhân. Dù cho sự lựa chọn là gì, mỗi viên đá đều sẽ giúp bạn kể một câu chuyện riêng, góp phần tôn lên vẻ đẹp và cá tính riêng của người đeo, mang lại một dấu ấn không thể phai mờ cho người đối diện.

Trên đây, Cao Hùng Diamond đã so sánh đá CZ và ECZ một cách chi tiết nhất, hy vọng đã giúp bạn đưa ra quyết định mua trang sức một cách phù hợp nhất. Nếu có thắc mắc cần giải đáp, mời bạn liên hệ với chúng tôi để nhận được sự hỗ trợ nhanh chóng nhất ngay hôm nay.

