Cách phân biệt kim cương thật và giả chính xác nhất hiện nay

Kim cương là loại đá quý đắt giá và được ưa chuộng hàng đầu, nhưng trên thị trường cũng xuất hiện nhiều loại đá giả mạo kim cương. Việc phân biệt kim cương thật và giả không chỉ giúp người mua tránh bị lừa mà còn đảm bảo giá trị món trang sức tương xứng với số tiền bỏ ra. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn những cách nhận biết kim cương thật giả từ đơn giản bằng mắt thường đến sử dụng dụng cụ chuyên dụng.

Các cách phân biệt kim cương thật giả bằng mắt thường

Không cần thiết bị đắt tiền, bạn có thể thực hiện một số thử nghiệm đơn giản tại nhà để nhận biết kim cương thật hay giả. Dưới đây là những phương pháp quan sát trực quan dựa trên tính chất vật lý độc đáo của kim cương:

Hà hơi lên kim cương (Thử nghiệm sương mù)

Đây là cách thử đơn giản dựa trên đặc tính dẫn nhiệt của kim cương. Hãy cầm viên đá và hà hơi thở nóng vào bề mặt của nó giống như làm mờ gương. Kim cương thật sẽ không giữ hơi nước nên bề mặt không bị mờ sau khi hà hơi. Ngược lại, kim cương giả (ví dụ thủy tinh, đá CZ) sẽ bị một lớp sương mù đọng lại vài giây rồi mới tan. Nếu viên đá mờ nhiều và lâu, đó có thể là đá giả.

Quan sát độ lấp lánh dưới ánh sáng

Kim cương có độ chiết suất cao, tạo ra độ lấp lánh (ánh sáng phản chiếu) rất đặc trưng. Khi soi dưới ánh đèn hoặc ánh sáng mạnh, kim cương thật thường phản chiếu ánh sáng trắng và xám mạnh; các tia sáng cầu vồng chỉ xuất hiện khi ánh sáng đã khúc xạ ra bên ngoài viên đá. Nếu bạn thấy bên trong viên đá lấp lánh nhiều màu cầu vồng rực rỡ, rất có thể đó là đá giả (ví dụ đá CZ hoặc pha lê), vì chúng có xu hướng tán sắc màu bên trong mạnh hơn kim cương thật. Ngoài ra, kim cương thật khi đặt dưới ánh sáng mặt trời trực tiếp sẽ phát ra ánh sáng rất sắc và rực rỡ, trong khi đá giả có thể trông đục hơn hoặc không phản chiếu ánh sáng đồng đều.

Thử đọc chữ qua viên đá (Kiểm tra khúc xạ)

Độ khúc xạ ánh sáng của kim cương khiến nó gần như không thể nhìn xuyên qua dễ dàng. Bạn có thể kiểm tra bằng cách đặt viên đá lên một tờ báo có chữ nhỏ hoặc vẽ một dấu chấm bằng bút trên giấy trắng rồi đặt kim cương lên trên. Kim cương thật sẽ bẻ cong ánh sáng nhiều hướng, khiến bạn không thể đọc rõ chữ hoặc không thấy dấu chấm qua viên đá. Ngược lại, nếu nhìn rõ chữ hoặc thấy dấu chấm hiện lên, khả năng cao đó là kim cương giả.

Lưu ý: một số viên kim cương thật cắt giác không tốt cũng có thể cho phép nhìn mờ chữ, nhưng đa số kim cương thật sẽ làm chữ nhòe không đọc được.

Thả viên đá vào nước (Kiểm tra tỷ trọng)

Kim cương có mật độ phân tử cao (tỷ trọng ~3,52 g/cm³), nặng hơn nhiều loại đá giả thông thường. Để thử, hãy thả nhẹ viên đá vào cốc nước ở nhiệt độ phòng. Kim cương tự nhiên thật sẽ nhanh chóng chìm thẳng xuống đáy do trọng lượng riêng lớn. Ngược lại, nếu viên đá lơ lửng hoặc nổi trong nước, đó có thể là đá giả có mật độ thấp hơn (như đá CZ tỷ trọng ~5,6 nặng hơn nước nhưng thường cắt nhỏ nên lực nổi đáng kể, hoặc thủy tinh, nhựa nhẹ hơn nước). Phương pháp này đơn giản nhưng chỉ mang tính tương đối, vì một số đá tổng hợp có tỷ trọng gần kim cương cũng sẽ chìm.

Kiểm tra độ cứng bằng cách chà nhám hoặc rạch lên kính

Kim cương là vật liệu tự nhiên cứng nhất trên thang Mohs (độ cứng 10/10), nên bề mặt của nó rất khó trầy xước. Bạn có thể thử nghiệm độ cứng bằng cách dùng giấy nhám (nhám mịn cỡ 1200) chà nhẹ lên bề mặt viên đá, hoặc rạch viên đá lên mặt kính. Nếu là kim cương thật, bề mặt sẽ không hề xước và thậm chí có thể khiến kính xước. Còn nếu bạn thấy vết trầy xước trên viên đá sau khi chà/ rạch, đó chắc chắn là đá giả (ví dụ đá CZ độ cứng chỉ ~8-8,5 Mohs nên sẽ xước khi chà nhám). Lưu ý cẩn thận khi thực hiện để không làm vỡ đá giả hoặc hỏng món trang sức.

Dùng lửa để thử độ chịu nhiệt

Kim cương hình thành dưới nhiệt độ và áp suất cực cao, do đó có khả năng chịu nhiệt và sốc nhiệt rất tốt. Một thử nghiệm mạo hiểm hơn là thử với lửa: dùng kẹp giữ viên đá (đã tháo rời khỏi trang sức) rồi hơ ngọn lửa (bật lửa gas hoặc nến) dưới viên đá khoảng 30-40 giây, sau đó thả nhanh vào cốc nước lạnh. Kim cương thật sẽ không bị ảnh hưởng hay nứt vỡ do chịu sốc nhiệt tốt. Ngược lại, nếu viên đá bị nứt vỡ hoặc rạn khi thả vào nước lạnh, đó là đá giả – vật liệu giả kim cương như thủy tinh không chịu được thay đổi nhiệt độ đột ngột.

Thận trọng: Chỉ thực hiện phép thử này nếu bạn chấp nhận rủi ro làm hỏng đá giả; tránh dùng với trang sức gắn đá vì nhiệt có thể làm hỏng đế nhẫn hoặc chảy chất kết dính.

Kiểm tra dưới đèn UV (tia cực tím)

Nhiều viên kim cương tự nhiên có tính huỳnh quang dưới ánh sáng UV bước sóng dài: thường phát ra ánh sáng màu xanh lam nhạt khi soi đèn UV. Bạn có thể thử dùng một đèn UV cầm tay (loại đèn soi tiền giả) trong phòng tối: kim cương thật thường phát ánh sáng xanh lam nhẹ hoặc có viên không phát sáng, còn đá giả (như CZ, thủy tinh) có thể phát ánh sáng khác (hoặc phát sáng mạnh dưới UV sóng ngắn). Tuy nhiên, phương pháp này không tuyệt đối: không phải kim cương thật nào cũng phát quang và một số loại đá nhân tạo cũng có thể phát ánh sáng tương tự. Do đó, kết quả cần được kết hợp với các cách kiểm tra khác.

Quan sát ổ nhẫn và ký hiệu khắc trên trang sức

Nếu viên kim cương gắn trên nhẫn hoặc trang sức, hãy kiểm tra mặt trong của ổ nhẫn và chất liệu kim loại. Kim cương thật thường được gắn trên vàng 14k, 18k hoặc bạch kim cao cấp. Nếu thấy ký hiệu “925” (bạc) trên trang sức, hoặc ký hiệu “CZ”, nhiều khả năng viên đá đó chỉ là đá CZ giả kim cương được gắn trên ổ bạc. Ngược lại, ký hiệu 10k, 14k, 18k chỉ hàm lượng vàng, PT, Paladium chỉ bạch kim – thường đi cùng kim cương thật trên trang sức cao cấp. Đây là dấu hiệu gián tiếp nhưng hữu ích: trang sức rẻ tiền hiếm khi gắn kim cương thật giá trị.

Phương pháp nhận biết kim cương thật giả bằng dụng cụ chuyên dụng

Các dụng cụ kiểm tra kim cương chuyên dụng sẽ giúp bạn xác định thật – giả chính xác hơn. Nếu có điều kiện, bạn có thể sử dụng hoặc nhờ thợ kim hoàn sử dụng những thiết bị sau để kiểm tra kim cương:

Sử dụng kính lúp 10x để soi kim cương

Kính lúp chuyên dụng (độ phóng đại 10 lần) là công cụ cơ bản để soi đá quý. Khi quan sát dưới kính lúp, hãy tìm các tạp chất tự nhiên (bọt khí, vết khoáng, vết trầy) hoặc những đường cắt không hoàn hảo bên trong viên đá. Kim cương tự nhiên thật thường có một số tạp chất hoặc vết nhỏ do hình thành tự nhiên, các giác cắt của nó cũng có thể không tuyệt đối hoàn hảo. Ngược lại, nếu một viên đá nhìn hoàn hảo tuyệt đối, không tì vết dưới kính lúp, đó có thể là kim cương nhân tạo chất lượng cao hoặc đá giả (như CZ, moissanite thường được sản xuất gần như hoàn hảo). Tất nhiên, cũng có kim cương tự nhiên đạt độ hoàn hảo cao, nhưng chúng rất hiếm. Vì vậy, kính lúp giúp phát hiện dấu hiệu bất thường: kim cương giả thường không có cấu trúc tinh thể phức tạp như kim cương thật, và đôi khi còn thấy rìa các giác cắt bị mờ, không sắc nét.

Bút thử kim cương (máy đo độ dẫn nhiệt)

Bút thử kim cương cầm tay là thiết bị phổ biến mà các cửa hàng hay dùng để kiểm tra nhanh. Nguyên lý hoạt động dựa trên khả năng dẫn nhiệt vượt trội của kim cương: đầu bút sẽ được làm nóng nhẹ và đặt lên viên đá, sau đó thiết bị đo tốc độ truyền nhiệt qua đá. Kim cương thật dẫn nhiệt rất tốt nên làm đầu dò mất nhiệt nhanh, máy sẽ phát tín hiệu (đèn/số) báo là kim cương. Trong khi đó, hầu hết đá giả (CZ, thủy tinh) dẫn nhiệt kém hơn nên thiết bị sẽ không phản ứng hoặc báo không phải kim cương.

Lưu ý: đá Moissanite cũng có tính dẫn nhiệt gần tương đương kim cương. Vì vậy, bút thử kim cương thông thường sẽ không phân biệt được moissanite – viên moissanite có thể khiến máy hiểu nhầm là kim cương do dẫn nhiệt cao. Do đó, nếu dùng bút thử mà kết quả là kim cương, cần kiểm tra thêm để chắc chắn đó không phải moissanite

Đèn UV bước sóng ngắn và dài

Sử dụng đèn UV chuyên dụng (có cả bước sóng ngắn và dài) là cách các phòng lab kiểm tra tính phát quang khác nhau giữa kim cương thật, kim cương nhân tạo và các loại đá giả. Như đã đề cập, kim cương thật thường phát quang xanh dưới UV sóng dài. Trong khi đó, kim cương nhân tạo (lab-grown) thường ít huỳnh quang hơn hoặc có màu khác, và một số đá giả có thể phát quang mạnh dưới UV sóng ngắn. Kết quả huỳnh quang giúp chuyên gia định hướng đánh giá viên đá, nhưng cần kết hợp với các phân tích khác vì đây không phải dấu hiệu xác định tuyệt đối.

Kiểm tra mã số GIA laser và kính hiển vi

Các viên kim cương được cấp chứng nhận bởi GIA (Viện Ngọc học Hoa Kỳ) thường có một mã số laser siêu nhỏ khắc trên cạnh (girdle) của viên đá. Chuyên gia sẽ dùng kính hiển vi phóng đại để tìm mã số này và đối chiếu với giấy chứng nhận GIA đi kèm. Nếu mã số trùng khớp thông tin đã đăng ký, có thể khẳng định viên kim cương đó là thật và đúng nguồn gốc. Ngoài ra, kính hiển vi công suất lớn (phóng đại 30x, 60x hoặc hơn) còn cho phép quan sát cấu trúc tinh thể bên trong: kim cương tự nhiên thường có dấu vết tăng trưởng và tạp chất rất nhỏ, trong khi kim cương tổng hợp được nuôi cấy có thể có các vết đặc trưng (như đường tăng trưởng phẳng, hoặc tạp chất kim loại nếu là HPHT). Đá giả như CZ dưới kính hiển vi sẽ không có cấu trúc tinh thể carbon đặc trưng. Các phương pháp này thường thực hiện bởi chuyên gia kiểm định đá quý do cần thiết bị phóng đại mạnh và kiến thức chuyên môn.

Để kiểm tra mã số kim cương GIA trên trang web của Viện Ngọc học Hoa Kỳ (GIA), bạn cần thực hiện ba bước đơn giản sau, áp dụng cho cả máy tính, máy tính bảng và điện thoại: Mở trình duyệt web truy cập địa chỉ hoặc click vào www.gia.edu/report-check-landing.

Nhận biết kim cương Moissanite và thiên nhiên

Nhẫn kim cương Moissanite là một loại kim cương nhân tạo có sở hữu các đặc tính cũng như bề ngoài gần giống kim cương tự nhiên nhưng giá thành lại rẻ hơn Sau đây là cách nhận biết đơn giản nhất:

Sử dụng máy check Moissanite

Với sự phát triển của công nghệ hiện nay, máy kiểm tra kim cương có thể phân biệt được kim cương Moissanite và kim cương thiên nhiên một cách nhanh chóng. Các chuyên gia thường sử dụng bằng cách dùng dòng điện đi qua viên đá, sau đó kiểm tra tính dẫn nhiệt.

Máy thử kim cương Moissanite giúp bạn có thể xác định chính xác có phải là kim cương Moissanite hay không. Nếu không có máy này thì bạn rất khó để phân biệt vì hai loại kim cương này gần như giống nhau về mặt cấu tạo cũng như tính chất.

Kiểm tra bằng tia X-Quang

Cách phân biệt hột xoàn thật giả bằng tia X-Quang thì người ta sẽ biết được cấu trúc phân tử của một viên kim cương. Đặc điểm nổi bật của kim cương là có tính chất phóng xạ, trong khi các loại đá kim cương giả khác có nhiều đặc điểm khác biệt hơn nhiều.

Việc kiểm tra nhẫn kim cương thật và giả bằng tia X-Quang này thường chỉ được sử dụng bởi các chuyên gia có tay nghề cao. Chính vì vậy, bạn hãy đem kim cương đến các địa chỉ kiểm định uy tín nhất để được kiểm tra kim cương thật hay giả một cách chuẩn xác.

Lưu ý khi tự kiểm tra và lời khuyên về kiểm định chuyên nghiệp

Các phương pháp phân biệt kim cương thật giả tại nhà ở trên tương đối đơn giản và hữu ích, nhưng không đảm bảo chính xác 100%. Chúng ta cần lưu ý một số điểm sau:

• Kết hợp nhiều cách kiểm tra: Không nên dựa vào kết quả của chỉ một phép thử. Ví dụ, một viên moissanite có thể qua mặt thử nghiệm hơi thở và bút thử nhiệt như kim cương thật. Do đó, hãy thử nhiều phương pháp khác nhau; nếu hầu hết đều cho kết quả viên đá đáng ngờ thì khả năng cao đó không phải kim cương thật.
• Cẩn thận khi thử nghiệm: Một số cách như dùng lửa hoặc giấy nhám có thể làm hỏng đá giả hoặc trang sức. Chỉ nên thực hiện trên viên đá rời, và chấp nhận rằng nếu là đá giả có thể bị hư hại (ví dụ nứt vỡ khi thử nhiệt sốc). Không nên thử trên món trang sức quý nếu bạn không sẵn sàng cho rủi ro.
• Vệ sinh viên đá trước khi kiểm tra: Bụi bẩn, dầu mỡ bám trên kim cương có thể làm mờ độ sáng và ảnh hưởng kết quả thử (đặc biệt là thử độ lấp lánh hay thử hơi nước). Hãy lau sạch bằng vải mềm và dung dịch rửa trang sức trước khi tiến hành các bước kiểm tra tại nhà.

Cuối cùng, nếu bạn vẫn còn nghi ngờ hoặc với những viên kim cương kích cỡ lớn, giá trị cao, hãy mang đến các trung tâm kiểm định chuyên nghiệp. Các chuyên gia giám định kim cương có kiến thức và dụng cụ hiện đại để xác định chính xác nhất. Họ có thể dùng kính hiển vi, máy quang phổ, tia X hoặc các thiết bị đo chuyên sâu để phân tích viên đá. Tại Việt Nam, bạn có thể tìm đến những viện kiểm định kim cương uy tín như PNJ Lab, DOJI Lab hoặc Viện Đá quý – Vàng và Trang sức Việt (GIV) để được kiểm tra một cách khoa học. Việc kiểm định chuyên nghiệp đặc biệt cần thiết để phân biệt kim cương tự nhiên với kim cương lab-grown, hoặc xác nhận đá moissanite/CZ đã được chế tác tinh vi. Đầu tư một khoản phí kiểm định nhỏ sẽ đảm bảo bạn yên tâm về chất lượng và giá trị viên kim cương của mình.

Vậy là Cao Hùng Diamond đã giúp bạn biết được các cách phân biệt kim cương thật giả. Hy vọng là với những phương pháp đơn giản này sẽ giúp bạn có thể nhận biết nhẫn kim cương thật hay kém chất lượng một cách chuẩn xác nhất. Đừng quên đọc thêm nhiều bài viết hay khác tại Cao Hùng Diamond để cập nhật thêm kiến thức nhé!

Xem tiếp: Mẫu nhẫn kim cương đẹp, sang trọng nhất hiện nay